Samenspraak – in gesprek als evenwaardige partners

Samen in gesprek gaan is belangrijk voor een goede samenwerking in de zorg. Wat zijn de verwachtingen? Zitten we op één lijn?

Daarom werd Samenspraak ontwikkeld. Dit is een fiche die mantelzorgers, zorgvragers en professionele hulpverleners helpt om in gesprek te gaan als evenwaardige partners. Het maakt de ervaringen en verwachtingen van de verschillende partijen bespreekbaar.

Hoe werkt het?

Zowel de mantelzorger, de zorgvrager als de professionele hulpverlener kan het initiatief nemen voor een overleg. Iedereen vult ter voorbereiding de fiche in en brengt deze mee naar het overleg. Op basis van het gesprek worden concrete afspraken gemaakt waarin iedereen zich kan vinden en waardoor de zorg goed afgestemd wordt op elkaar. Je kan Samenspraak ook gebruiken om voor jezelf in beeld te krijgen wat goed loopt en waar je soms op vastloopt. 

Samenspraak is het resultaat van een actieonderzoek van het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin in het kader van het Vlaams Mantelzorgplan 2016-2020.

In gesprek met mantelzorgers

Deze tips helpen je op weg.

Kenmerken van een goed gesprek

• Gebruik LSD: Luisteren, Samenvatten en Doorvragen  

• Laat OMA thuis: stel Oordelen, Meningen en Aannamen uit 

• Neem ANNA mee: Altijd Navragen, Nooit (zomaar) Aannemen 

• Smeer NIVEA: Niet Invullen Voor Een Ander 

• Wees een OEN: Open, Eerlijk en Nieuwsgierig

Een goede basishouding

• Toon interesse. Vraag af en toe hoe het met de mantelzorger gaat.

• Wees benaderbaar. Maak verbeterpunten en/of kritiek bespreekbaar, ga niet onmiddellijk in de verdediging.

• Wees eenduidig. Wijs liefst één contactpersoon aan of zorg voor duidelijke afspraken. Want het vraagt veel energie van een mantelzorger om elke keer opnieuw af te stemmen.

• Blijf afstemmen. Bevraag regelmatig of alles nog goed verdeeld is, of er zaken veranderd zijn in de situatie …

• Voorkom teleurstelling. Vraag welke verwachtingen de mantelzorger heeft. Leg het uit wanneer deze verwachtingen niet helemaal haalbaar zijn. Dat voorkomt onbegrip en irritatie.

Wil je hierop oefenen in een veilige omgeving? Neem deel aan een vorming of organiseer een vorming in jouw organisatie in samenwerking met een mantelzorgvereniging.

Tips voor een slechtnieuwsgesprek  (van Kom op Tegen Kanker)

Gluren bij de buren

Interessant materiaal uit Nederland

• Goed in gesprek

• Verder in samenwerking, werkboek In voor mantelzorg 

Het netwerk in kaart brengen en versterken

Een goede samenwerking met mantelzorgers betekent een betere zorg voor de zorgvrager. Je stemt af over de zorg, maakt afspraken en brengt in beeld wie wat doet.

Maar de eerste stap is natuurlijk het netwerk en de mantelzorger(s) rond de zorgvrager in beeld brengen.

Als hulpverlener heb je vaak het meeste contact met de centrale mantelzorger. Dit is de persoon die het dichtst bij de zorgvrager staat (vaak één van de kinderen of de partner). Maar ook familie, buren of kennissen kunnen mee zorg dragen, emotionele ondersteuning bieden of andere taken opnemen.

Hoe breng je het netwerk rond een zorgvrager in beeld?  

Door in gesprek te gaan met de zorgvrager en de mantelzorger krijg je een beter zicht op de zorgvraag en/of het sociale netwerk. Om dit gesprek in goede banen te leiden, kan je gebruik maken van de mantelscan: dit instrument brengt de zorgsituatie en het netwerk in beeld en legt mogelijke pijnpunten bloot.

Interessante informatie vind je ook in  Verder in samenwerking, werkboek In voor mantelzorg.

Sociale netwerken versterken

Het netwerk in kaart brengen is één ding. Je moet er ook mee aan de slag. En bij voorkeur zo vroeg mogelijk. Je hoeft niet te wachten tot er zich een concrete (zorg)vraag stelt.

Niet iedereen beschikt over een uitgebreid netwerk. Een beperkt netwerk maakt de zorgvrager en de centrale mantelzorger kwetsbaarder. Als zorgverlener kan je hier aandacht voor hebben en de zorgvrager en mantelzorger stimuleren om hun netwerk uit te breiden of te versterken.

Als er maar een klein of zelfs geen netwerk is rond een zorgvrager, dan kan je de hulp inschakelen van Lus vzw. Deze organisatie is actief in Vlaanderen en Brussel. Lus vzw biedt ook vorming en training aan professionelen over netwerkgericht werken.

Krachtgericht werken

Krachtgericht werken betekent dat je vertrekt vanuit de eigen krachten van de zorgvrager en dat je die krachten versterkt om de zelfredzaamheid te vergroten. 

De vzw Eigen Kracht Conferenties zet in op het betrekken van het netwerk in de zorg, zodat de zorgvrager maximaal de regie over zijn/haar leven behoudt.