Financiën van de zorgvrager beheren

Op deze pagina vind je informatie over:

de bewindvoering
de zorgvolmacht
de bewindvoerder aangeduid door de vrederechter
de vertrouwenspersoon in het kader van de bewindvoering
wie de belangen van de zorgvrager mag behartigen.

Bewindvoering

Wie behartigt de belangen en beheert de middelen van de zorgvrager als die het zelf niet meer kan?

Voor meerderjarigen is er de gerechtelijke bescherming of bewindvoering. Hierbij kan iemand tijdelijk of permanent de belangen en middelen beheren van iemand die het zelf niet meer kan. Denk bijvoorbeeld aan mensen met psychische moeilijkheden, een verstandelijke handicap of dementie.

Belangrijk is dat de zorgvrager maximaal betrokken blijft.

Een bewindvoerder kan een familielid zijn, maar ook een vrijwilliger of professional.

Een bewindvoerder wordt alleen aangeduid als de zorgvrager gedeeltelijk of volledig wilsbekwaam is.

Er zijn 2 mogelijkheden:

een zorgvolmacht (buitengerechtelijke bescherming)
een bewindvoerder aangeduid door de vrederechter

Zorgvolmacht

Bij een zorgvolmacht duidt de zorgvrager (op een moment dat hij nog wilsbekwaam is) zelf iemand aan om bepaalde handelingen in zijn naam te doen. Er is geen tussenkomst van een rechter nodig. Dit noemen we de buitengerechtelijke bescherming.

Met een zorgvolmacht bepaal je zelf wie je vermogen beheert en wie persoonsgebonden beslissingen neemt. Het gaat dan bv. over de keuze van een woonzorgcentrum, een arts of thuisverpleging, of de uitoefening van je rechten als patiënt.

Welke stappen zet je?

Zoek iemand (of meerdere personen) die je volledig vertrouwt. Vaak is dat een familielid, maar het kan ook iemand anders zijn.

Maak een zorgvolmacht op. Hiermee geeft de zorgvrager een volmacht aan iemand die hij vertrouwt voor het (volledig of gedeeltelijk) beheer van zijn goederen en indien gewenst voor persoonsgebonden beslissingen.

Bewindvoerder aangeduid door de vrederechter

Als een meerderjarige niet meer in staat is om zijn eigen belangen te verdedigen of vermogen te beheren en er is niet tijdig een zorgvolmacht opgemaakt, dan kan de vrederechter een bewindvoerder aanstellen.

De vrederechter onderzoekt wat de zorgvrager nog zelf kan. Alleen voor wat de persoon niet langer zelfstandig kan, wordt hij onbekwaam verklaard en wordt een bewindvoerder aangewezen.

De taken van een bewindvoerder kunnen uiteenlopend zijn. Bijvoorbeeld:

De bewindvoerder kan als opdracht hebben om de beschermde persoon bij te staan. Hij handelt dan niet in zijn plaats en de beschermde persoon behoudt een zekere mate van autonomie. De bewindvoerder moet dan slechts tussenbeide komen om de handeling van de beschermde persoon rechtsgeldig te maken, bijvoorbeeld door mee toe te stemmen of te ondertekenen.
De bewindvoerder kan ook een vertegenwoordigingsopdracht krijgen, wat betekent dat hij in de plaats en voor de rekening van de beschermde persoon handelt en beslist.

De bewindvoerder kan zowel waken over de goederen als over de persoonlijke rechten van de beschermde persoon. De bewindvoerder over de goederen en de persoon kan één en dezelfde persoon zijn, maar dit is niet noodzakelijk.

De bewindvoerder over de persoon heeft een belangrijke rol op het vlak van patiëntenrechten. Lees er meer over in het thema Patiëntenrechten.

De bewindvoerder kan een professional zijn, maar de wetgever geeft de voorkeur aan iemand dicht bij de beschermde persoon, zoals familie of andere naasten. Dit is de familiale bewindvoering.

Hoe vraag je bewindvoering aan?

De rechterlijke bescherming kan gevraagd worden door

de te beschermen persoon zelf
zijn familie

een andere belanghebbende (zoals een buur, een verzorger of een maatschappelijk werker)
de Procureur des Konings.

Een verzoekschrift wordt ingediend bij de griffie van het vredegerecht van de verblijfplaats van de te beschermen persoon.

Er is een model van verzoekschrift beschikbaar. Hoe meer informatie in het verzoekschrift, hoe gemakkelijker het voor de vrederechter wordt om een bewindvoering op maat te maken.

De te beschermen persoon kan (op een moment dat hij nog wilsbekwaam is) al een voorkeur van bewindvoerder uitspreken. Die moet opgenomen worden in een verklaring en ingeschreven worden bij de griffie van het vredegerecht.

Meer weten?

Voor meer informatie over bewindvoering kan je terecht bij een Dienst Maatschappelijk Werk van je ziekenfonds of OCMW.

De erkende mantelzorgverenigingen bieden ook vormingen aan rond dit thema.

In een wetswinkel kan je terecht voor informatie en juridisch advies. Deze dienstverlening is niet gratis.

Ga ook eens kijken op:

Vertrouwenspersoon in het kader van bewindvoering

De zorgvrager kan één of meerdere vertrouwenspersonen aanduiden. Dit is vooral aangeraden als er een professionele bewindvoerder wordt aangesteld die de beschermde persoon niet goed kent. Dan kan de vertrouwenspersoon namelijk een belangrijke rol spelen.

Ook andere belanghebbenden (bv. familie) kunnen de vrederechter vragen een vertrouwenspersoon aan te wijzen. De vrederechter kan ook, na consultatie van het sociale netwerk van de te beschermen persoon, een vertrouwenspersoon aanwijzen. Een vertrouwenspersoon kan niet aan de beschermde persoon worden opgedrongen.

Wat doet een vertrouwenspersoon?

Het woord voeren in naam van de beschermde persoon en deze ondersteunen (fysiek, psychisch en sociaal).
Toezicht houden op de bewindvoerder en indien nodig de vrederechter op de hoogte brengen als hij de indruk heeft dat de bewindvoerder zijn taken niet uitvoert zoals het hoort of als er andere problemen zijn.
Informatie inwinnen over het bewind en de verslagen van de bewindvoerder inkijken.

Verbindingspersoon zijn om de communicatie te bevorderen tussen de beschermde persoon enerzijds, en de vrederechter, de bewindvoerder en het sociale netwerk anderzijds.

Om misbruiken te vermijden, kunnen de rollen van bewindvoerder en vertrouwenspersoon elkaar niet overlappen. Een vertrouwenspersoon kan dus nooit de taken van een bewindvoerder uitvoeren.

Opgelet: De vertrouwenspersoon in het kader van bewindvoering is niet te verwarren met een vertrouwenspersoon in het kader van de patiëntenrechten.

Wie mag de belangen van de zorgvrager behartigen?

Dit schema geeft een overzicht:

	PERSOON	VERMOGEN
Je bent:  WILSBEKWAAM	Vertrouwenspersoon in het kader van de patiëntenrechten aanduiden: Staat je bij in de uitoefening van je patiëntenrechten Beslist niet in je plaats	Vertrouwenspersoon in het kader van bewindvoering aanduiden: als je wilsonbekwaam wordt en er is een bewindvoerder aangeduid, treedt deze op als tussenpersoon tussen de zorgvrager en de voorlopige bewindvoerder op vlak van financiën
Voorafgaande zorgplanning Wilsverklaringen vastleggen Treden in werking als je wilsonbekwaam wordt
Vertegenwoordiger in het kader van de patiëntenrechten aanduiden Oefent je rechten als patiënt uit als je wilsonbekwaam wordt en neemt beslissingen over te verstrekken geneeskundige verzorging
Zorgvolmacht Duid de persoon aan die je vermogen beheert en/of beslissingen neemt met betrekking tot je persoon (bv. keuze van een woonzorgcentrum, thuisverpleging, patiëntenrechten).
	Heb je geen vertegenwoordiger in het kader van de patiëntenrechten aangeduid of niemand een zorgvolmacht gegeven?	Heb je geen zorgvolmacht gegeven?
Je bent: WILSONBEKWAAM	BEWINDVOERDER Aan te vragen door de te beschermen persoon zelf, de familie of andere belanghebbenden  wordt aangeduid door vrederechter Dit kan dezelfde zijn op vlak van zorg als op vlak van financiën, maar kunnen ook twee verschillende personen zijn

Vertegenwoordigt je belangen op persoonlijk vlak	Vertegenwoordigt je belangen op financieel vlak
Is er geen bewindvoerder?
Vertegenwoordiger aangeduid door de wet In volgorde: echtgenoot/partner, kind, ouder, broer/zus, zorgverlener