Samenwerken met mantelzorgers

Methodieken, tools en vormingsmateriaal om jou als professionele zorgverlener te ondersteunen in een goede samenwerking met mantelzorgers.

Op deze pagina

Mantelzorgers als volwaardige partners in de zorg

Diverse zorgorganisaties en professionals werken samen met mantelzorgers:

  • diensten gezinszorg

  • thuisverpleging

  • huisartsen

  • apothekers

  • ergotherapeuten

  • andere professionelen die zorg en ondersteuning bieden

Ook woonzorgcentra en ziekenhuizen spelen een belangrijke rol in het betrekken van families en mantelzorgers.

Zorgtriade

Aandacht voor het perspectief van de mantelzorger en het netwerk rond de zorgvrager

Mantelzorgers kennen de zorgvrager meestal goed en zijn vertrouwd met diens (zorg)noden. Vergeet hen dus niet als waardevolle partner in de zorg. Door de mantelzorger actief te betrekken, kan je meer zorg op maat bieden.

Tegelijkertijd hebben mantelzorgers hun eigen vragen en ondersteuningsnoden. Door de mantelzorger te betrekken, zal die zich gewaardeerd voelen en de zorg langer volhouden.

Als professionele hulpverlener heb je dus niet alleen een relatie met de patiënt of zorgvrager, maar ook met de mantelzorger. We spreken van een zorgdriehoek. Het is geen dialoog, maar een trialoog tussen zorgvrager-mantelzorger-zorgverleners.

Kernprincipes in het samenwerken met mantelzorgers

Een goede samenwerking is gebaseerd op gelijkwaardigheid en vertrouwen. Luister naar de noden en behoeften van de mantelzorger en de zorgvrager en stem het aanbod daarop af.

Er bestaan heel wat methodieken, tools en vormingsmateriaal om jou als professionele zorgverlener te ondersteunen in een goede samenwerking met mantelzorgers.

De rol van de mantelzorger

Een mantelzorger kan verschillende rollen opnemen. Het is aan jou als zorgprofessional om deze te (h)erkennen en er bewust mee om te gaan. Om je daarbij te helpen is het SOFA-model ontworpen.

Dit instrument onderscheidt 4 rollen van een mantelzorger. Een mantelzorger kan één of meerdere rollen combineren en dit kan veranderen doorheen de tijd. Elke rol vraagt van jou als hulpverlener een andere aanpak en benadering.

RolWat te doenAanpak
​Collega
= de mantelzorger als partner in de zorg 		samenwerken is de boodschap
​Cliënt
= de mantelzorger als zorgvrager 		ondersteunen
​Naaste
= de mantelzorger heeft een emotionele band met de zorgvrager 		faciliteren
  • ​Heb aandacht voor de onderlinge relatie en ondersteun deze
  • ​Respecteer privacy en gewoonten
  • Mantelzorgers zijn emotioneel betrokken door de band die ze met de zorgvrager hebben. Goed omgaan met deze emoties is belangrijk.
​Expert
= de mantelzorger als ervaringsdeskundige 		afstemmen
  • Erken de mantelzorger in de expertise die hij heeft opgebouwd

Bron: Expertisecentrum Mantelzorg (NL)

Aan de slag

Heel wat organisaties en instrumenten helpen je om het triadisch werken, met aandacht voor de mantelzorger, de zorgvrager en de professional, in de praktijk te brengen.

  • De fiche 'Samenspraak' bevordert de samenwerking tussen mantelzorgers, zorgvragers en professionals.

  • De erkende mantelzorgverenigingen bieden vormingen aan over hoe je goed samenwerkt met mantelzorgers.

  • Het handboek Zorg voor mantelzorg  biedt zowel een theoretisch kader als praktijkgerichte tools aan rond het samenwerken met mantelzorgers.

  • AZ Maria Middelares in Gent betrekt de mantelzorgers van personen met dementie. Ze doen dit o.a. door mantelzorgers een toegangsbadge te geven, zodat mantelzorgers duidelijk identificeerbaar zijn en toegang hebben buiten de normale bezoekuren. Meer informatie.

  • AZ Sint-Lucas startte in november 2023 op de afdeling Sp-neuro het pilootproject mantelzorgvriendelijk ziekenhuis. Meer informatie.

Gluren bij de buren

Instrumenten en publicaties uit Nederland